Kateter, tıbbi müdahalelerde kullanılan, vücut sıvılarını tahliye etmek, ilaç vermek veya tanı koymak amacıyla vücuda yerleştirilen ince, esnek bir tüptür. Kateterler, birçok sağlık sorununun tedavisinde ve takibinde hayati bir rol oynar.
Kateter Nedir?
Kateter, vücudun içine veya damarlarına yerleştirilen esnek bir tüptür. Temel amacı, sıvıların vücut dışına tahliye edilmesi, ilaç verilmesi veya bazı vücut bölgelerinin izlenmesidir. Kateterler, hem acil durumlarda hem de uzun süreli tedavilerde kullanılır ve birçok farklı tipte mevcuttur.
Kateter Çeşitleri
1- Üriner Kateter
- Foley Kateter: İdrar torbasına yerleştirilir ve idrarın dışarı akmasını sağlar. Genellikle ameliyat sonrası veya idrar yapma zorluğu yaşayan hastalarda kullanılır.
- Dış Kateter (Condom Kateter): Erkek hastalarda kullanılır ve penis üzerine yerleştirilir.
- İntermittent Kateter: Kısa süreli kullanım için uygundur ve idrarı geçici olarak tahliye etmek için kullanılır.
2- Santral Venöz Kateter
- Büyük damarların içine yerleştirilir ve uzun süreli ilaç tedavisi, sıvı verme veya kan örnekleri alma işlemlerinde kullanılır.
- Hickman Kateteri: Genellikle kanser hastalarında uzun süreli tedavi için kullanılır.
- Port Kateter: Cilt altına yerleştirilir ve damar yoluna kolay erişim sağlar.
3- Periferik Kateter
- El veya kol damarlarına yerleştirilir ve kısa süreli ilaç veya sıvı verilmesinde kullanılır.
- IV Kateter (Damar İçi Kateter): Acil durumlarda sıvı ve ilaç tedavisi için kullanılır.
4- Göğüs Kateteri
- Akciğer çevresindeki sıvıyı veya havayı tahliye etmek için göğüs boşluğuna yerleştirilir. Plevral kateter olarak da bilinir.
5- Drenaj Kateteri
- Vücutta biriken enfeksiyon veya sıvıyı tahliye etmek için kullanılır. Abdominal drenaj kateteri, karın bölgesindeki sıvı birikimini boşaltmak amacıyla kullanılır.
Kateter Nasıl Takılır?
1- Hazırlık: Hasta bilgilendirilir ve kateter takılacak bölge sterilize edilir.
2- Anestezi: Genellikle lokal anestezi uygulanır, böylece hasta ağrı hissetmez.
3- Kateter Yerleştirme: Kateter, doktor tarafından uygun bölgeye dikkatlice yerleştirilir.
4- Kontrol ve Sabitleme: Kateterin doğru şekilde yerleştirildiğinden emin olunduktan sonra, sabitlenir ve yerine tutturulur.
5- Takip: Kateter yerleştirildikten sonra, enfeksiyon riskini azaltmak için düzenli kontrol ve temizlik yapılır.
Kateter Ne İşe Yarar?
İdrar Tahliyesi: İdrar yapamayan hastalarda idrarın vücuttan dışarı atılmasını sağlar.
İlaç Verme: Damar yoluyla uzun süreli ilaç tedavisi gerektiğinde kullanılır.
Sıvı ve Besin Sağlama: Yoğun bakımda yatan hastalarda sıvı ve besin sağlamak için kullanılır.
Kan Örnekleri Alma: Kanser tedavisi gören hastalarda düzenli olarak kan örnekleri alınması için kullanılır.
Vücut Sıvılarını Tahliye Etme: Abdominal veya plevral boşlukta biriken sıvıların tahliye edilmesini sağlar.
Kateter Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Enfeksiyon Riski: Kateter, vücuda yabancı bir madde olduğu için enfeksiyon riski taşır. Bu nedenle steril koşullarda yerleştirilmesi ve düzenli temizlenmesi önemlidir.
- Tıkanma Sorunları: Kateter tıkanabilir, bu durumda hemen müdahale edilmelidir.
- Cilt İrritasyonu: Kateterin sabitlendiği bölgede tahriş veya kızarıklık oluşabilir.
Kateter Ne Zaman Çıkarılır?
- Üriner Kateter: İdrar yapma fonksiyonları normale döndüğünde çıkarılır.
- Santral Venöz Kateter: Tedavi tamamlandığında veya komplikasyon oluştuğunda çıkarılır.
- Drenaj Kateteri: Sıvı birikimi sona erdiğinde çıkarılır.
